Een van de belangrijkste pijlers van intuïtief eten is zorgen voor voldoende zelfzorg of selfcare. Maar wat wordt er eigenlijk verstaan onder zelfzorg? Waarom is zelfzorg zo belangrijk voor intuïtief eten?

Zelfzorg: wat doe je om voor jezelf te zorgen?

Binnen het intuïtief eten zien we zelfzorg als het voldoen aan je basisbehoeften: wat doe je om voor jezelf te zorgen? Dit is heel belangrijk, want zonder de juiste zelfzorg is het in stressvolle situaties of periodes moeilijk om goed af te stemmen op je lichaamssignalen (zoals bijvoorbeeld honger en verzadiging). Wanneer niet aan je basisbehoefte wordt voldaan, kan het zijn dat je niet kunt vertrouwen op je hongergevoel. En dus wordt intuïtief eten een heel stuk lastiger. Misschien herken je het wel: een drukke dag op het werk en je bent helemaal vergeten om te eten. Of je maakt een intens stressvolle gebeurtenis mee, en je krijgt bijna geen hap meer door je keel. Vanuit de evolutie bekeken is dit heel handig, want met een volle buik is het moeilijker wegrennen voor gevaar. Maar in een samenleving waarin we continu prikkels binnenkrijgen en deze overload aan informatie moeten verwerken, kan het zijn dat je regelmatig in een stressvolle situatie komt. Of dat deze zich aaneenrijgen tot een stressvolle periode. En dan is het niet zo handig dat alle aandacht van het lichaam naar vluchten gaat. Je kunt dan namelijk niet meer goed voelen wat er in je lichaam gebeurt. En als je dan geen controle meer voelt kun je dan bovendien de neiging hebben om juist heel streng te zijn voor jezelf en je totale inname of bepaalde voedselgroepen te gaan beperken.

Zelfzorg in plaats van zelfcontrole

In haar podcast en blog over intuïtief eten heeft Christy Harrison dit mooi verwoord: self-care, not self-control. Beluister hier de aflevering van haar podcast!

Ze omschrijft in haar blog dat de dieetcultuur ons leert om ‘slecht’ voedsel te beperken, op momenten dat we geen controle over ons leven ervaren. In mijn werk als diëtist heb ik het ook ontelbaar vaak gehoord: ik heb gewoon meer ‘discipline’ nodig. Helaas werkt dit maar voor korte duur (hoe lang kun je leven op discipline, voordat het leven je inhaalt?) en, nog veel belangrijker, discipline werkt vanuit straf en negatieve gevoelens. Je ‘moet maar gewoon strenger zijn voor jezelf’. Maar hoe kun je goed voor jezelf zorgen als je je slecht voelt over jezelf? Door in plaats van op die zelfcontrole te focussen op zelfzorg, richt je je op positieve gedachten en gevoelens. Dit wordt ook wel zelfcompassie genoemd: je hebt begrip voor jezelf en waar je mee worstelt, en bekijkt je gedachten met een open en vriendelijke blik. In plaats van jezelf te straffen of boos toe te spreken, vraag je jezelf af: wat heb ik nu nodig?

Zorgen voor je basisbehoeften

In wezen is dit zelfzorg: zorgen dat er aan je basisbehoeften wordt voldaan:

voldoende slaap
voldoende rustmomenten/ontspanning
voldoende eten
voldoende drinken
voldoende beweging

Logisch, zul je denken. Maar je zult zien dat zodra je stress ervaart, het moeilijk wordt om aan alle behoeften te voorzien.

Als we starten met het intuïtief eten traject, is het dan ook een onderwerp waar we al vroeg aandacht aan besteden. Zodat je een goede basis ontwikkelt waarop je in allerlei situaties kunt terugvallen. En naast bovenstaande onderdelen gaan we ook in op (sociale) relaties en omgaan met emoties. Goede zelfzorg is dus misschien ingewikkelder dan je zou denken! En uiteraard lukt het ook niet altijd om alles in balans te houden. Maar door je basis goed te onderhouden, zul je merken dat je steeds scherper je grenzen gaat opstellen en bewaken. Waardoor je ook makkelijker kunt opmerken wanneer deze grenzen overschreden worden.

Wat kun je zelf doen?

En wat zijn dan praktische dingen die je kunt doen om beter voor jezelf te zorgen? Dit begint bij stilstaan bij welke gebieden wat extra aandacht kunnen gebruiken. Of eerst: welke gebieden van zelfzorg besteed jij al voldoende aandacht aan? En welke blijven er dan over? Vragen die je jezelf daarvoor kunt stellen zijn:

Hoe is de balans tussen mijn werkleven en prive?
Hoeveel tijd besteed ik aan momenten voor mezelf?
Welke activiteiten doe ik puur voor mijn plezier?
Hoeveel tijd neem ik voor zelfreflectie?

Wat doe ik als ik stress ervaar?
Zijn er mechanismen waar ik op terugval als ik gestresst ben?

Je krijgt misschien al een idee door de antwoorden op dit soort vragen voor jezelf op te schrijven.

Voorbeeld: ik wil op tijd naar bed

in slaap gevallen op de bank — In slaap gevallen op de bank? Dan moet je je plan misschien bijstellen!

Probeer voor de gebieden die aandacht nodig hebben een concreet plan op te stellen. Als je bijvoorbeeld vaak moe bent omdat je te laat gaat slapen, en merkt dat je hierdoor sneller geïrriteerd bent, dan kan jouw plan zijn: ik wil op tijd naar bed. Start met noteren hoe laat je nu meestal naar bed gaat. Lukt het je om een half uur eerder naar bed te gaan? Wat zijn factoren die je tegenhouden (die het moeilijk maken)? Denk bijvoorbeeld aan de invloed van beeldschermen (televisie: programma’ s die te laat eindigen, telefoon: vraagt om aandacht), of teveel of te weinig eten waardoor je niet kan slapen, etcetera.
Stel je van tevoren voor: je wilt eerder wil gaan slapen, maar wordt tegen gehouden door één van de bovenstaande stoorzenders. Wat zou je in je plan kunnen opschrijven om hier wat aan te doen? Zet je bijvoorbeeld een wekker in je telefoon met 2 momenten (bij het tweede alarmmoment moet je alles laten vallen en je gaan klaarmaken)?
Zet je juist op een vast tijdstip alle schermen uit? Bekijk je van tevoren welk programma je wilt zien en tot hoe laat dat duurt?

Zoals je ziet mag elk plan best uitgebreid zijn, maar dat helpt je ook om het uiteindelijk uit te voeren. En als je merkt dat je plan niet werkt, ga dan op zoek naar de stoorzender van je plan en bedenk wat je daar aan kunt doen! Geen enkele verandering gaat vanzelf. Maar meestal is het wel de moeite waard.

Hoe lang kun je leven op discipline, voordat het leven je inhaalt? Oftewel: waarom je meer hebt aan zelfzorg dan aan zelfdiscipline